• +90 530 233 97 06

DAMAR SERTLİĞİ (ATEROSKLEROZ)

Genel bakış

Batı ülkelerinde tüm ölümlerin %50 sinden sorumludur. Bu oran tüm kanserlerden olan ölümlerin toplamının neredeyse iki katıdır. Ölümler dışında yarattığı komplikasyonlar nedeniyle de çok ciddi sosyo-ekonomik sonuçlar doğurmaktadır. Damar sertliği bir çok önemli atar damarda darlık ve tıkanıklar yaratarak kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği ve bacak kaybına neden olabilir. Erken tanı ve tedavi hayat kurtarır.

Damar sertliği uzun bir süreç içinde bir veya bir çok risk faktörünün o kimse de bulunması sonucu oluşur.
Normal->Ufak plak->İleri darlık->Tıkanıklık

Nedenleri

1-Genetik yatkınlık (anne ve baba da erken yaşta kalp krizi, felç ),
2-Kolesterol yüksekliği,
3-Sigara kullanımı,
4-Hipertansiyon
5-Diyabettir

Risk faktörlerinin sayısı arttıkça hastalık daha erken sürede ve daha ciddi şeklide ortaya çıkar. Erkeklerde daha sık görülür.

Damar sertliğine bağlı şikayetler

Damar sertliği çok farklı damarları tutarak farklı şikayetlere neden olur.
Kalp damarlarını tutarsa kalp ağrısı veya kalp krizine ve uzun dönemde de kalp yetmezliğine neden olur.
Boyunda şah damarını tutarsa bu darlıklardan kopan parçaların beyine giderek ufak bir damarı tıkamasıyla felç (inme veya stroke) oluşur.
Böbrek damarlarında ileri darlıklar tedavisi zor yüksek tansiyona ve ileri olgularda böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Bacak damarlarının tıkanması sonucu yürüme ağrısı, ileri olgularda ayakta kapanmayan yara ve bacak kesilmesine neden olabilir.
Karın içinde aort damarının genişlemesi (aort anevrizması) sıklıkla uzun yıllardır sigara içen erkeklerde görülür. Ultrasonla erken tanı ve tedavisi hayat kurtarır. 

Tanı

Yukarıda bahsedilen risk faktörlerinden bir veya bir kaçı bulunan kimselerde şikayet olmasa bile boyun, kalp, karın, böbrek ve bacak damarları damar ultrasonu ile basit bir şekilde incelenerek erken tanı konabilir. Kalp damarlarında damar sertliği taraması Bilgisayarlı tomografi ile kontrast vermeden sadece basit kalsiyum skorlama testi ile belirlenir. Kişinin risk faktörlerine göre tanıda kullanılacak yöntemler farklılık gösterebilir.

Korunma yöntemleri

Hastalığın başladığı erken dönemde şikayet yoktur fakat modern inceleme yöntemleri ile tanısı konulabilir. Şikayetler ortaya çıktığı zaman esasında hastalık ileri dönemdedir. Erken tanı konduktan sonra alınan önlemlerle yıllar sonra ortaya çıkabilecek kalp krizi veya felç gibi öldürücü hastalıkların önüne geçmek mümkündür. Damar sertliğinin oluşmasında etken olan bazı riskleri yaşam tarzı değişiklikleri ile ortadan kaldırmak mümkündür ( sigarayı bırakmak ve düzenli yürümek/egzersiz yapmak). Kolesterol yüksekliğinin, hipertansiyonun ve diyabetin optimal tedavisinin yapılması hastalığın ilerlemesini durduracaktır. Erken tanısı sırasında yapılan risk analizine göre farklı korunma önlemleri alınır.   

Tedavi

İlaç tedavisi ( kan sulandırıcı ilaçlar, kolesterol düşürücü statinler, bazı tansiyon ilaçları) dışında bazı ileri olgularda balon/stent veya cerrahi girişim gerekebilir. Bazı damarlarda ileri damar sertliği ( örneğin şah damarı) şikayet vermese bile cerrahi girişim gerektirebildiği gibi bazı damarlarda tıkanıklığa bağlı şikayet olsa bile cerrahi değil sadece ilaç tedavisi kullanılır ( örneğin bazı bacak atar damar tıkanıklıklarında olduğu gibi). Her hastada hastanın risklerine, şikayetlerine, yaşına, tıkanıklığın derecesine ve yerine bağlı olarak bir karar verilir. Bazen sadece ilaç tedavisi ile takip, bazen balon/stent ve bazen de cerrahi girişim tercih edilir. Maalesef ülkemizde yanlış nedenle gereksiz ve riskli bir çok girişim uygulanmaktadır.   

Farklı Uzmanlık Dalları

Gelişmiş ülkelerde kalp damarlarının açık cerrahi tedavisi kalp cerrahları tarafından, balon uygulamaları kardiyologlar yani dahili kalp uzmanları tarafından yapılmaktadır. Kalp dışı damarların açık cerrahi tedavisi damar cerrahları ve bu damarların balonla tedavisi de girişimsel radyologlar tarafından damar cerrahları ile işbirliği sonucu yapılmaktadır. En ileri bilgi seviyesine ulaşmak için ileri ihtisaslaşma şarttır.

Girişim tipleri

Ancak ileri olgularda gerekir. Bazı örnekler :
Kalp damarı- stent                  Kalp damarı-bypass
Kardiyoloji                               Kalp cerrahisi
Bacak damarı- bypass                      Bacak damarı- balon
Periferik damar cerrahisi                   Girişimsel radyoloji
Şah damarı- cerrahi                                                       Şah damarı -stent
Periferik damar cerrahisi                                               Girişimsel radyoloji